زبان سرخ خبرنگار در مقابله با فساد/ خبرنگار بنگاه شادمانی نیست- کامبیز نوروزی

حلقه مفقوده مبارزه با فساد در ایران، نبود گردش اطلاعات و آزادی دسترسی به اطلاعات است. بدون حق دسترسی خبرنگار' target=_blank href="/last-search/?q=خبرنگار">خبرنگاران به اطلاعات و گردش اطلاعات، بی هیچ شک و تردیدی، هر برنامه مبارزه با فساد از ابتدا محکوم به شکست خواهد بود.

تجربه برنامه‌های مبارزه با فساد که تاکنون در ایران مطرح شده یا شعار آن داده شده است هم این سخن را اثبات می کند. سال‌ها از مطرح شدن بحث مبارزه با فساد در ساختارهای حکومتی کشور می گذرد اما روز به روز به میزان، شدت و پیچیدگی ساختار فساد افزوده می‌شود.

یکی از دلایل این فاجعه این است که آزادی رسانه و امنیت روزنامه‌نگار و حق دسترسی آزاد به اطلاعات تأمین و تضمین شده نیست.

برای مبارزه با فساد باید رسانه های رسمی و خبرنگاران و روزنامه نگاران حرفه ای به اطلاعات دسترسی داشته باشند تا بتوانند آن حلقه مفقوده و ناپیدای تصمیم گیری‌ها را باز کنند و به این ترتیب با ایجاد نظارت عمومی، عملا برای تولید فساد در ساختارهای حکومتی مانع ایجاد کنند؛ موضوعی که متاسفانه توجهی به آن نمی‌شود.

وجود آزادی قلم خبرنگار و رسانه، مستلزم به رسمیت شناختن آزادی و امنیت سیاسی نیز هست. به بیانی دیگر، وقتی اطلاعاتی منتشر می‌شود و بازتاب‌هایی در جامعه دارد به طور خود به خودی آثار سیاسی تولید می‌کند.

بنابراین آزادی و امنیت سیاسی باید به کیفیتی باشد که نتایج اطلاعاتی که منتشر می‌شود بتواند با بخش فاسد ساخت قدرت مقابله کند نه با خبرنگار.

مشکل ما در نقص قانون نیست. بلکه نقص اصلی در ساختار بروکراتیک و اداری و سیاسی کشور است. به این معنا که در قوای مختلف دولت، مجلس و شرکت‌های دولتی و شبه دولتی، منافع مدیران در سطوح مختلف در گرو محرمانه بودن رفتارها و تصمیم های آنان است. چنین ساختاری مولد فساد است.

در واقع مشکل دست‌های آلوده نیست بلکه مشکل اصلی ما صندلی های آلوده است. این ساختار اداری و سیاسی به شکلی درآمده که هر شخص یا جناحی وارد آن می‌شود به شدت در خطر فساد قرار می‌گیرد.

از نظر جُرم‌شناسی، محیط‌های بسته و پنهان تصمیم‌گیری به شدت مستعد ایجاد رفتارهای مجرمانه است. دسترسی آزاد به اطلاعات فضای بسته و پنهان تصمیم گیریها را باز کرده و نقش بازدارنده خواهد داشت.

رسانه بنگاه شادمانی نیست و خبرنگار هم خواننده روحوضی نیست. وظیفه خبرنگار شاد کردن مردم نیست بلکه وظیفه خبرنگار، گردش اطلاعات درست مطابق با رعایت اخلاق حرفه‌ای و قوانین کشور است.

اگر خبری جانکاه و نگران‌کننده است به خبرنگار ربطی ندارد. وقتی خبر فسادها و اختلاس‌های سنگین منتشر می‌شود همه مردم نگران و ناراحت می‌شوند اما این جا خبرنگار نیست که باید خجالت بکشد و در انتشار خبر محدود شود. بلکه کسانی باید شرم کنند که مرتکب این فسادها شده‌اند و کسانی باید خجالت بکشند که در برابر این فساد سکوت می‌کنند. خبرنگار باید وظیفه خود را انجام دهد.

✏کامبیز نوروزی (روزنامه‌نگار و حقوقدان)

منبع: خلاصه‌ای از گفتگو با خبرگزاری ایرنا (۹۶/۱۲/۴)