مخالفت متخصصان با طرح های ساحلی شهرداری بندرعباس/ تراژدی مرگ مشتاها

 این پروژه بنابر ادعای شهرداری بندرعباس با هدف تعریض بلوار ساحلی در حال انجام است.

 اجرای این طرح پرسش هایی درباره ارزیابی زیست محیطی آن و پیامدهای زیست محیطی کوتاه مدت و بلندمدت طرح در ذهن مردم به وجود آورده است که تاکنون شهرداری پاسخ روشنی برای آنها ارائه نکرده است.

به منظور یافتن پاسخی برای این سوالات و پرسش های دیگر سراغ یکی از متخصصان این حوزه رفتیم.

دکتر حسین پرورش دارای مدرک دکترای تخصصی در رشته محیط زیست است و هم اکنون ریاست دانشکده منابع طبیعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندرعباس را بر عهده دارد.

 وی در گفت و گو با خبر هرمزگان دغدغه های خود پیرامون شرایط و پیامدهای طرح های ساحلی شهرداری را تشریح کرده است:

دریا شامل چند بخش عمده است، از جمله این بخش ها می توان بخش آب های آزاد و همچنین منطقه جزر و مدی را نام برد.

منطقه جزر و مدی یکی از غنی ترین بخش های دریا محسوب می شود و تنوع زیادی از آبزیان به ویژه بی مهرگان دریایی مثل انواع شکم پایان را در این منطقه شاهد هستیم.

نابودی اکوسیستم منطقه جزر و مدی

با پیشروی به دریا، اولین اتفاقی که می افتد این است که منطقه ساحل و پهنه ی جزر و مدی از بین می رود یا کارکرد اصلی آن دچار مشکل می شود.

به عنوان مثال در شهر بندرعباس، مرکز شهر روبروی پاساژ مرجان از جمله مکان هایی است که منطقه جزر و مدی ندارد، چون سال ها پیش تبدیل به خیابان شده است و اکوسیستم این منطقه از بین رفته و بخش مهمی از گونه ها که در این منطقه زیست داشته اند، نابود شده اند.

محرومیت پرندگان مهاجر از زیستگاه هرمزگان

دکتر پرورش در ادامه افزود: ناحیه ای که تنوع زیستی بی مهرگان را داراست، محل مناسبی برای زیست پرندگان است.

پرندگان دریایی انواع مختلفی دارند. گروهی از آنها از دریا ماهی صید می کنند و گروهی از آنها، پرندگانی هستند که برای بقا به لجن های منطقه جزر و مدی نیاز مستقیم دارند.

پرندگانی همچون گیلانشاه یا فلامینگو که پرندگان مهاجر هستند و در فصل زمستان به بندرعباس می آیند.

شاید در ساحل روبری ترمینال این پرندگان را مشاهده کرده باشید. تغذیه این دست پرندگان دقیقا در همین منطقه جزر و مدی تامین می شود.

مثلا فلامینگوها منقار های خمیده ای دارند که فیلترکننده است و در لجن ها کرم ها و مواد غذایی را به دست می آورند.

بنابراین، عملا با از بین بردن منطقه جزر و مدی زیستگاه این پرندگان نابود می شود و تعدادی از پرندگان، برای همیشه از زیستگاه استان هرمزگان محروم خواهند شد.

آلودگی زیست محیطی

رئیس دانشکده منابع طبیعی، افزایش آلودگی های زیست محیطی را از دیگر پیامد های پیشروی به دریا برشمرد و اظهار کرد: با از بین رفتن منطقه جزر و مدی، جاده جایگزین خواهد شد که این خود موجب افزایش آلودگی های مختلف ، از جمله آلودگی صوتی خواهد شد.

نابودی صیادی محلی

مبحث دیگری که استاد دانشکده منابع طبیعی دانشگاه آزاد به آن اشاره کرد، صیادی محلی است.

 دکتر پرورش در این زمینه اظهار داشت: مشتاهایی که برای صید استفاده می شود عملا از همین فرآیند جزر و مد دریا بهره می برند اما با پیشروی به سمت دریا، صیادی محلی نیز دچار مشکل خواهد شد و اینها مشکلاتی است که در ساده ترین حالت ایجاد می شود.

خطر طوفان و نزدیکی خیابان به دریا

این عضو هیئت علمی دانشگاه در ادامه به مخاطرات طبیعی اشاره کرده و افزود: هر چه بیشتر به سمت دریا پیشروی کنیم آسیب های ناشی از طوفان های دریایی نیز افزایش می یابد، اگر طوفان شدیدی روی دهد ،تاثیرات مخرب امواج، بدون هیچ مانعی تاسیسات ساحلی از جمله خیابان را مورد هدف قرار خواهد داد و این در حالیست که حتی در شرایط عادی هم در هنگام مد کامل ماهانه ما شاهد ورود مستقیم آب به خیابان در بلوار مرکز شهر هستیم.

این مقوله در آینده و در صورت وقوع طوفان های دریایی می تواند بسیار خطرناک باشد.

پیامد های اقتصادی

وی ادامه داد: بزرگ ترین ضرر پیشروی به دریا از نظر من غیر از ضرر های زیست محیطی، ضرر اقتصادی است.

کشور ما در جذب گردشگر خارجی قوی نیست ولی همان طور که می دانید  شهرهای ساحلی در تمام دنیا از ثروتمندترین شهرها محسوب می شوند و یکی از دلایل اصلی آن توریست هایی هستند که به این شهرها سفر می کنند و در حقیقت تمام شهر های ساحلی دنیا از قطب های اقتصادی کشورشان محسوب می شوند.

بیشتر توریست ها به دنبال امکانات خاصی در ساحل نیستند و فقط می خواهند از آرامش و محیط بکر ساحل بهره ببرند.

بنابراین وقتی ما برای همیشه این ساحل را نابود می کنیم، نه تنها مردم کشور و مردم محلی از امکان استفاده از ساحل محروم می شوند، بلکه در آمدی که با جذب توریست در آینده قابل اکتساب خواهد بود را برای همیشه نابود خواهیم کرد.

مثالی از آفریقا

دکتر پرورش در ادامه به وضعیت کشور های آفریقایی اشاره کرد و گفت: زمانی کشورهای آفریقایی به دنبال استخراج از معدن و نفت در زیستگاه های حیات وحش خود بودند؛ اما اگر این برداشت اتفاق می افتاد حیات وحش غنی آن مناطق از بین می رفت.

این کشور ها با مشورت کارشناسان کشور های خارجی، کسب در آمد از طریق صنعت توریسم را با درآمد حاصل از برداشت منابع معدنی جایگزین کردند.

به این ترتیب حیات وحش منطقه را حفظ کردند و امروزه درآمدی که از راه گردشگری کسب می کنند چندین برابر برداشت از معادن است.

در مورد ایران هم این موضوع صادق است و درآمدی که از جذب توریست به دست می آید می توانست چندین برابر درآمدهای نفتی باشد.

شهرداری راحت ترین راه را انتخاب کرده است

دکتر پرورش در بخش دیگری از گفته های خود انگیزه های و دلایل شهرداری بندرعباس برای اجرای طرح های ساحلی را مورد اشاره قرار داد و گفت: یکی از دلایل شهرداری حل معضل کنونی ترافیک سنگین خیابان و بلوار ساحلی به ویژه در شب هاست که باز هم به مدیریت شهری باز می گردد.

در این حوزه برنامه ریزی بلند مدت نداشته ایم و خیابان احداث شده، از ابتدا کم عرض بوده است.

شاید بهتر بود بلوار از طرف خانه های خواجه عطا گسترش می یافت که به دلیل هزینه بر بودن، شهرداری راحت ترین راه را انتخاب کرده اما در درازمدت این کار هزینه بیشتری به همراه دارد.  

از طرفی در صورتی که این تعریض اتفاق نمی افتاد خیابان های بندرعباس دیگر جوابگوی حجم ترافیک شهری نبودند.

باید مسوولین دست اندرکار برای طرح توسعه معابر، برنامه های بلند مدت داشته باشند.

مشکل بزرگ دیگر این است که بر خلاف مراکز سایر استان ها، حمل و نقل عمومی در بندرعباس به شدت ضعیف است و به همین علت به وفور شاهد تردد خودروهای تک سرنشنین هستیم و مردم برای رفت و آمد در شهر ناگزیرند از خودروهای دربستی یا ماشین های شخصی استفاده کنند که این موضوع بر حجم ترافیک شهری می افزاید.

عریض کردن بلوار فقط یک راه حل موقت است چون 10 سال دیگر باز هم این بلوار جوابگوی حجم ترافیک نخواهد بود و مشکل باید زیربنایی حل شود.

دکتر پرورش در پاسخ به پرسشی درباره چگونگی ارتباط و تعامل شهرداری بندرعباس با نهادهای علمی و دانشگاهی و دیدگاه متخصصان حوزه محیط زیست درباره طرح های ساحلی شهرداری اظهار داشت: این طرح قطعا مورد اعتراض همه متخصصان است و در واقع به صورت ناگهانی پیگیری و اجرا شد و همگان را در معرض عمل انجام شده قرار داده است.

هر چند در شرایط فعلی شاید تنها راه برای برون رفت از مشکل ترافیک برای شهرداری همین اقدام بوده، اما نباید فراموش کنیم که برنامه ریزی شهری باید به گونه ای باشد که مجبور نشویم برای حل بحران، از ساحل مایه بگذاریم.

یکی از مشکلات کلی کشور این است که عملا بخش علمی کشور ارتباطی با بخش های دیگر و حوزه اجرایی ندارد.

آموزش و تحقیقات راه خود را می رود و صنعت و اجرا و دیگر بخش ها هم راه خودشان را می روند و این موضوع فقط مختص بحث های محیط زیستی نیست.

البته به تازگی شهرداری حرکت های مثبتی را در جهت تعامل با متخصصان دانشگاهی از جمله استفاده از مشاوران زیست محیطی برجسته هرمزگان انجام داده است که باید منتظر نتایج آن در آینده باشیم.

ما نیز در این سال ها سعی کرده ایم با هدایت پایان نامه های دانشجویی به سمت مطالعه چنین موضوعاتی، سهم حرکت خود را در این مسیر انجام دهیم.

گفت و گو: مهسا احمدی