برندینگ شهری چیست و بندرعباس چه اندازه با این مفهوم نزدیکی دارد؟

اما برندینگ شهری و برندسازی چیست؟

برند شهری همان تصویر، صفت یا شخصیتی است که با آمدن نام یک منطقه یا مکان در ذهن شنونده تداعی می شود. تصویری که از یک شهر و مکان های شهری ارائه می شود عاملی انگیزشی برای بازدید گردشگران و بازگشت مجدد آنهاست. بنابراین برندینگ شهری به شاخص نمودن یک شهر به عنوان مقصد گردشگری می انجامد.

به عنوان مثال شهر پاریس را به عنوان "شهر عشاق" می شناسیم. این ذهنیت مشترک، یکی از عوامل بازدید از شهر پاریس است.  

عناصر مختلفی مانند موزه ها، مراکز تفریحی، بناهای تاریخی، نمایشگاه ها، المان ها و انگاره های خاطره انگیز جمعی، تاسیسات درمانی و پزشکی، پارک ها و فضاهای سبز شهری، مراکز بزرگ خرید و فروش و نشانه های شهری نیز در کنار یکدیگر در ایجاد جاذبه ی شهری و تمایز یک شهر با سایر شهرها موثراند.

اما تصویری که از شهر بندرعباس در ذهن نقش می بندد چیست؟ بندرعباس به عنوان مرکز یک استان و پایتخت اقتصادی کشور! چه اندازه در مسیر برندینگ شهری حرکت کرده است؟ 

جای تاسف است که تصویر بندرعباس همچنان با کمبود خدمات شهری و قاچاق کالا به ذهن برخی افراد متبادر می شود. 

سهم بندرعباس از پارک ها و فضاهای سبز شهری، بوستان هایی بدون داشتن امکانات اولیه است. فضاهای فرهنگی آن ختم به یک فرهنگسرا و یک تالار می شود که با وجود سپرده شدن به بخش خصوصی کاری از پیش نبرده اند.

بناهای تاریخی آن یا برای ساخت فضاهای تجاری نابود شده اند و یا در معرض نابودی قرار دارند.تاسیسات درمانی و پزشکی آن هم به سختی جوابگوی جمعیت خود شهر است!

آنچه در شهر بندرعباس طی دهه های اخیر شاهد بوده ایم عمدتا به ساخت و ساز مراکز تجاری ختم می شود. مراکزی که اکثرا بدون در نظر گرفتن استانداردهای طراحی وساخت فضاهای تجاری، بدون داشتن پارکینگ و در مکان های نا مناسب ایجاد شده اند.

به این صورت نه تنها نتوانسته اند به عنوان یک شاخص شهری، به یاری گردشگری شهری بیایند؛ بلکه توان رقابت با بازارهای منطقه ای مجاور خود (قشم و درگهان) را هم نداشته اند. در نتیجه هر ساله با گردشگرانی مواجه ایم که از مسیر بندرعباس به قشم و درگهان (به عنوان مقصد گردشگری) سفر می کنند، بی آنکه کیفیت تجربه شده ی مشترکی از سفر به بندرعباس در یادشان نقش بسته باشد.

تهران با برج میلاد، اصفهان با سی و سه پل، شیراز با تخت جمشید شناخته می شوند، با این حال بندرعباس در زمینه نماد و نشانه ی شهری هم حرفی برای گفتن ندارد.

استراتژی اصلی در برندینگ شهری که اکثر شهرهای برجسته ی دنیا و حتی ایران از آن بهره برده اند، تکیه بر اندوخته های فرهنگی، تاریخی، هویتی، بومی و محلی خود و بازتعریف این اندوخته ها و تولید معنا در اذهان گردشگران و شهروندان است. با این همه چنین رویکردی در بندرعباسی که هم از منابع طبیعی و هم از فرهنگ و آیین های بومی سرشار است مورد غفلت قرار گرفته است. 

به نظر می رسد شناخت نقاط قوت شهر بندرعباس و هدف گذاری برای رسیدن به نقطه ای قابل اتکا در زمینه ی برندینگ و برندسازی شهری، برای رسیدن به پویایی، بازیابی هویت شهری و جذب گردشگر داخلی و خارجی ضروری می نماید و لذا انتظار است در دستور کار مدیریت جدید استان هرمزگان و شهر بندرعباس قرار بگیرد. 

* معصومه ذاکری/ معمار و پژوهشگر هنر