شهردار فرهنگی و توسعه بی فرهنگ شهر بندرعباس- مجید سرنی زاده

مقالات پژوهشى اين هنرمند تا به حال به كنفرانس پژوهشى بين المللى  كشورهاى چين، هند، ژاپن، استراليا و  آلمان راه يافته است.

سرنى زاده به عنوان سرپرست گروه تئاتر "كارگاه" بندرعباس سال گذشته با پروژه "تئاتر را بايد به آتش كشيد" ١٥ روز در تئاتر شهر تهران برنامه آموزشى و علمى، نمايش و نمايشگاه اجرا كرد. 

این پژوهشگر و کارگردان و فعال فرهنگی و اجتماعی هرمزگان که تاکنون نمايش هاى موفقى چون "منم..." كرمان، "زينب" بندرعباس، "كاريزنو" بنگلور هندوستان، "روز رستاخيز" تهران و ... به روى صحنه برده، اینک به تحلیل و نقد رویکرد فرهنگی شهردار بندرعباس پرداخته است:

امینی برای بار دوم شهردار بندرعباس شد، چه در زمان فرمانداری اش بر شهر بندرعباس و چه پس از آن، به عنوان فعال هنری چند نشست با او داشته ام و همواره بخاطر پیشینه فعالیت در آموزش و پرورش محور گفت و گوهایش مسائل فرهنگی بود. 

اما در کسوت شهردار، امینی برخلاف پیشینه فرهنگی اش، هیچ برنامه مدونی برای توسعه فرهنگی نداشته و عملکرد فرهنگی شهرداری در این سالها صرفا شامل برخی فعالیت های مقطعی بوده است.

شاید به این خاطر که امینی در میان متخصصین شهرسازی و معماری و عمران، مفتون و شیدای سازه های معماری و پل ها و پیاده روها شد و پیوست فرهنگی برنامه های عمرانی را به فراموشی سپرد.

فقدان طرحی برای هویت فرهنگی شهر سبب شده بندرعباس عنوان تو خالی و بی فایده پایتخت اقتصادی را یدک بکشد و بزرگترین سرمایه و ثروتش که فرهنگ است را به فراموشی بسپارد. 

متخصصان عنوان شهر خلاق را برای پیشروترین شهرهای جهان بکار می برند، شهرهایی که گروه های اجتماعی با فرهنگ های مختلف را در خود می پذیرند و از این طریق شانس ظهور خلاقیت را در شهر افزایش می دهند و اتفاقا این ویژگی بارز شهر بندرعباس است و آنقدر در این زمینه ظرفیت بالایی وجود دارد که گاها موجب اعتراض برخی شهروندان قدیمی هم می شود. 

در این نگرش، فرهنگ پایه اصلی توسعه شهر محسوب می شود، در این مدل شهر به عنوان یک پدیده ارگانیک است و نه سازه های صِرف، و فرهنگ خونی است که با حرکت در رگ های شهر به آن حیات می دهد. 

البته در خصوص فقر سیستماتیک زیرساخت های فرهنگی شهر، سازمان هایی چون استانداری و اداره کل راه و شهرسازی و سایر نهادهای فرهنگی نیز دخیل هستند اما به صورت سنتی و با توجه به ابزارهای اجرایی و مالی، انتظار بیشتری از شهرداری بندرعباس می رود که در این زمینه اقداماتی عاجل صورت دهد.

این درحالی است که برنامه های فرهنگی امینی محدود شده به اطلاع رسانی های مناسبتی، پخش غیرموثر و سنتی شعارهای فرهنگ شهروندی، کمک های غیر سازمان یافته به برخی گروه های فرهنگی خاص و ... .

در شهرهای خلاق مسائل و مشکلات شهری از طریق اشتراک مساعی با شهروندان خلاق همچون هنرمندان و نویسندگان دانشمندان و تجار کارآفرین و شهروندان عادی نوآور حل می شود نه با مشاوره سیاسیون. 

نمونه ای هر چند کوچک اما موثر را می توان در اقدام خلاقانه کتابرانه چیچکا دید، اقدامی که در مخیله سیاستگذاران فرهنگی نمی گنجید اما شهروندان خلاق آن را رقم زدند. 

در حوزه ورزش که متاسفانه در سال های گذشته  ورزش به ابزار تبلیغات و سیاست تبدیل شد و تلاش و موفقیت برخی ورزشکاران با غیرت به پوششی برای شکست های ورزشی شهرداری و نادیده گرفتن هدر رفت هزینه های کلانی که هیچگاه گزارش آنها در اختیار مردم قرار نگرفته تبدیل شد.

در این چند سال فارغ از برنامه های مناسبتی که همگی جنبه تبلیغاتی داشته اند، اقدام و برنامه ای دراز مدت، نوآورانه و اثر بخش فرهنگی را  نمی توان در شهر یافت. 

وقتی به شهر بزرگ و شلوغی چون شانگهای به عنوان پایتخت اقتصادی چین سفر می کنید آنرا مملو از موزه ها و گالری ها و سالن ها و اپراهای بزرگ و کوچکی می یابید که در بهترین نقاط شهر ساخته شده اند و صنعت فرهنگی شانگهای را رونق بخشیده اند. 

طراحی زیبای ساحل رودخانه بزرگ شهر و ساحل دریا در شهر شانگهای سیل گردشگران را در تمام طول شبانه روز به آنجا می کشاند.

اما در بندرعباس به عنوان یک شهر ساحلی و دریایی خبری نیست جز اجتماع فروشندگان قلیان و ساختن سازه های مناقشه برانگیزی که حتی در معماری آنها نیز نمادهای بندرعباسی پیدا نمی شود. 

فرهنگ کار و زندگی دریایی، ماهیگیری و قایقرانی و تجارت دریایی که پرداختن به آنها می تواند بخشی از هویت شهر را معرفی نماید و جاذبه گردشگری باشد مدتهاست در طراحی شهری به فراموشی سپرده شده است. 

محلات قدیمی ما که بخش اصلی هویت فرهنگی و بصری شهر را می سازد شناسنامه فرهنگی ندارند و برنامه ای برای تدوین، استخراج و معرفی هویت فرهنگی آنها ارائه نشده است.

شهردار عزیز! شما بهتر از هر کسی می دانید که هر منطقه ای مزیت های رقابتی خاص خود را دارد، و یکی از مزیت های رقابتی بندرعباس فرهنگ و هنر آن است که در سراسر جهان مشتری دارد. 

موسیقی، نمایش، لباس، آئین، صنایع دستی و آدم های بندرعباسی را همه مردم دنیا دوست دارند، مرحوم منصفی و عبدالهی را همه مردم ایران می شناسند. رضا صادقی بندرعباسی در تورهای اروپا و آمریکا خود ترانه بندر عباسی می خواند و گویش ما را معرفی می کند، نمایش ها و اجراها و پژوهش های هنرمندان ما سر از کشورهای بزرگ فرهنگی جهان در آورده است.

ظرفیت بالای مردم بندرعباس در پذیرش اقوام و گروه های اجتماعی مختلف، اشتراکات فرهنگی با کشورهای حاشیه خلیج فارس و هند و آفریقا مثال هایی کوچک هستند از مزیت رقابتی این شهر. 

اصفهان شهر خلاق بین المللی صنایع دستی شده و رشت شهر خلاق بین المللی غذا و ما با این همه پتانسیل اندر خم یک کوچه ایم.

متاسفانه شهری که می تواند پایتخت فرهنگی ایران با ویژگی چند فرهنگی باشد امروز شده پایتخت سیاست ورزی. 

آقای شهردار، اکنون که دوباره سکان شهرداری بندرعباس را بدست گرفته اید بهترین زمان است که فارغ از گرایش های سیاسی و فشارهای سیاستمداران، نقش تاریخی خود را بازی کنید. 

رویکرد فرهنگی این چند سال شما در مدیریت شهری منجر به میراثی ماندگار نشده و قطعا نیازمند تغییر است. 

ضرورت تدوین برنامه ای با محوریت فرهنگ، هویت فرهنگی، صنعت فرهنگی و گردشگری و حتی ایجاد کمیته یا تشکیلاتی برای آن بیش از هر زمانی احساس می شود و این امر نیازمند اراده قوی یک مدیر مدبر و همچنین مشارکت مردم و افراد خلاق شهر است.